Stel je voor, je gaat naar de huisarts met pijnklachten. De arts zal vragen wat je precies ervaart en gaat op zoek naar de mogelijke oorzaak.
De eerste vraag zal zijn: komt het voort vanuit schade of letsel aan het lichaam? Je weet bijvoorbeeld dat als je je pols breekt, je enkelband scheurt, of als je blinde darm is ontstoken, dat dit pijn doet. We vertrouwen op de arts dat hij of zij in staat is om het letsel of om een ziekte in het lichaam te vinden en vast te stellen.
Maar het hoeft niet altijd zo te zijn dat er een duidelijk oorzaak vast te stellen is. Oeps. Hoe nu verder? Je moed zakt in de schoenen en mogelijk twijfel je aan de kundigheid van jouw arts. De pijnklachten moeten toch ergens vandaan komen?
En ja, dat klopt. De pijnklachten komen ergens vandaan. Dit is hét moment om verder te kijken. Want als er in eerste instantie geen oorzaak te vinden is, komen we uit bij onze zenuwbanen.
Misschien heb je een arts die dit met je zal bespreken, maar de kans is groot dat dit niet het geval is omdat het voor de meeste artsen ophoudt als er geen duidelijke oorzaak te vinden is. Dat de zenuwbanen ernstige klachten kunnen veroorzaken (niet alleen pijn) is voor velen onbekend terrein. Het is dus goed om proactief te zijn en het zelf bij jouw arts aan te kaarten.
De rol van zenuwbanen
We duiken iets dieper in wat we weten van zenuwbanen. Er zijn miljoenen hersencellen die iets laten gebeuren in je lichaam. Bijvoorbeeld de manier waarop je loopt, de woorden die je uitspreekt, zijn allemaal gevolg van de boodschap die via jouw zenuwbanen worden doorgegeven. En zo bepalen deze ‘boodschappers’ ook hoeveel pijn je beleeft.
Er hoeft helemaal geen aantoonbaar letsel te zijn om pijn te ervaren. Jouw zenuwbanen hebben misschien aangeleerd om pijn uit te zenden, net zoals dat ze aangeleerd hebben hoe je moet lopen. Dat is er, dat verdwijnt niet ineens.
Maar het goede nieuws is, er zijn wel degelijk mogelijkheden. Je zit er niet voor de rest van je leven mee opgescheept. Je kunt leren om deze zenuwbanen niet te activeren.
Dit betekent dat je op zoek mag gaan naar de triggers, de uitlokkende factoren. Dat kan bijvoorbeeld stress zijn, angst, depressie. een schokkende ervaring, een ruzie, of een andere factor.
Deze triggers activeren jouw zenuwbanen als een brandalarm, want wat er nu aan de hand is, is niet goed voor je. Het geeft signalen af dat je iets moet veranderen.
Wanneer je je handen aan het vuur brandt, doet dit pijn. Dat is nodig om je hand terug te trekken om geen verdere schade aan te richten. Het kost je je leven als je dat niet doet.
Maar jouw zenuwbanen zien niet altijd het onderscheid tussen ‘echt’ gevaar en ‘gevoelsmatig’ gevaar. Je hebt dan een hypergevoelig brandalarm dat te scherp staat afgesteld, als het ware.
Je kunt het ‘brandalarm’ gelukkig weer bijstellen en het zelfherstellend vermogen van je lichaam activeren als je weet welke triggers er zijn. Kennis is stap één. Vertrouwen en vastberadenheid zijn daarnaast de volgende belangrijke elementen bij herstel.
Jouw brein speelt hierin een belangrijke rol. De zenuwbanen sturen namelijk informatie naar jouw brein. Het brein interpreteert vervolgens deze informatie.
Zo werkt ons brein bij pijn
Je hebt de amygdala als het ‘gevaren-centrum’ en andere hersenonderdelen zoals de prefrontale cortex die bepalen of informatie veilig is of onveilig. Het bewustzijn van pijn vindt dus plaats in ons brein, dus die blauwe plek of gebroken arm, maar ook migraine of andere (onverklaarbare) pijn. Het brein bepaalt waar de pijn vervolgens naartoe gestuurd moet worden.
Wanneer er een andere oorzaak dan letsel is, is angst het gevaars-signaal dat andere pijnbanen creëert. Deze angst wordt getriggerd door fysiek gevaar, maar ook emotioneel gevaar. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat precies dezelfde zenuwbanen daarbij worden geactiveerd.
Vaak wordt gezien bij mensen met pijnklachten dat ze vaker en langer onder stress staan dan gemiddeld, vaak al in hun jeugd. Bijvoorbeeld door verwaarlozing, (psychische en/of lichamelijke) mishandeling, controle, verlating, pesten, ruzies of verlies. HIerdoor wordt er als het ware uit zelfbescherming een gevoeligheid gecreëerd voor gevaar. Als er dan later in het leven iets gebeurd wat stressvol is, wordt de pijn trigger geactiveerd.
Bij opeenstapeling van stressvolle gebeurtenissen kunnen de pijn banen zich uitbreiden. Verschillende pijnklachten en andere symptomen kunnen zich op gaan stapelen. Er ontstaat een patroon.
Hoe keren we het om?
Er zijn 4 stappen die je kunt zetten:
- Educatie. Je hebt al een goede start gemaakt door het lezen van deze blog. Maar er is nog meer te leren. Op Google YouTube zijn allerlei filmpjes en verdere info te vinden over (emotionele) pijn.
- Gedragsverandering. Dat betekent het doorbreken van de vicieuze cirkel waar je in terecht gekomen bent. In kleine, haalbare stappen. Vastberadenheid en vertrouwen zijn hierbij belangrijk onderdeel. Als je weet dat je beroep kunt doen op het zelfherstellend vermogen van je lichaam en kunt stoppen met het activeren van de pijn banen, wordt je ook minder angstig voor de symptomen die er nu zijn. Zo leer je de controle terug nemen en daar zijn verschillende technieken voor.
- Aandacht voor emoties. Weet wat er in jou leeft. Ook hier zijn verschillende technieken voor. Zoals erover praten, schrijven, of op zoek gaan naar een professional die dit met je kan doorlopen. Ga bijvoorbeeld minimaal 20 minuten per dag schrijven over vervelende herinneringen die je hebt meegemaakt in je leven. Op die manier haal je de energie en emotie uit je lichaam en vertrouw je het toe aan het papier. Dit werkt verlichtend voor de meeste mensen.
- Verandering aanbrengen in je leven. Je hoeft geen slachtoffer te zijn van de omstandigheden. Je kunt de verantwoordelijkheid nemen over jouw leven en nieuwe keuzes maken.
Kom voor jezelf op. Zorg goed voor jezelf. Dan is de kans groot dat de symptomen zullen verdwijnen. En één tip, doe dit niet alleen. Samen gaat alles veel sneller en dan heb je toegang tot bewezen effectieve technieken die herstel mogelijk maken.
Ben je benieuwd hoe ik je hierbij kan helpen?